Mensenwerk nieuwsbrief ESF+ 2021-2027 | nummer 1 | 2023

Groepen die achterblijven in de samenleving (weer) laten meedoen. Dat is het idee achter sociale inclusie, een programmaonderdeel binnen het Europees Sociaal Fonds (ESF+ 2021 - 2027). Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) stelt vanaf april € 17,5 miljoen uit het ESF+ beschikbaar voor het eerste tijdvak sociale inclusie. Welke kansen biedt dit voor de arbeidsmarktregio’s?

‘ESF-gelden werden bijna altijd ingezet om mensen direct naar de arbeidsmarkt toe te leiden’, vertelt Robin Molenaar, beleidsmedewerker bij de directie Participatie en Decentrale Voorzieningen (PDV) bij SZW. ‘Maar daarmee mis je de groepen die structureel buiten de boot vallen. Mensen die niet toekomen aan het zoeken naar werk. Die misschien al meer dan 5 jaar in de bijstand zitten. En vaak problemen ervaren, van diep in de schulden zitten tot het kampen met een verslaving’, vult Amro Hassan aan. Hij werkt bij SZW als adviseur uitvoeringsexpertise bij Uitvoering van Beleid, onderdeel van de directie Dienstverlening Samenwerkingsverbanden en Uitvoering.

Groepen die op achterstand staan

Uit onderzoek blijkt dat mensen die schulden hebben en de eindjes aan elkaar moeten knopen, langdurige stress ervaren. De gevolgen daarvan voor hun brein en hun handelen zijn niet te onderschatten. Zo publiceerde de WRR het rapport ‘Weten is nog geen doen. Een realistisch perspectief op zelfredzaamheid’, dat laat zien wat de psychologische effecten van armoede zijn. Hoe dit het vermogen om problemen op te lossen aantast. Zo komen mensen op achterstand te staan. Robin: ‘Als je niet eens toekomt aan fundamentele zaken als voor jezelf en je kinderen zorgen, dan is de stap richting de arbeidsmarkt heel moeilijk. Er is dan iets heel anders nodig.’

Ruim baan voor innovatieve ideeën

Daarom hebben zowel de Europese Commissie als Minister Carola Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) sociale inclusie hoog op de agenda staan. ‘Voor het eerst heeft dit thema een eigen afgebakende plek binnen het ESF’, zegt Thalia Danser-Maas, beleidsmedewerker bij PDV. ‘Waar gemeenten al veel ervaring hebben met het aanvragen van subsidie uit het ESF voor activiteiten gericht op arbeidstoeleiding, is dit qua inhoud toch net even anders. Dit thema biedt bijvoorbeeld veel ruimte voor vernieuwing.’ Gemeenten worden daarom aangemoedigd om met hun ideeën te komen.

Van leren printen tot schuldhulpverlening

Voorbeelden ter inspiratie zijn er al wel. Mensen helpen uit de schulden te komen. Om een woning te vinden. Of weer een werkritme te ontwikkelen. Thalia: ‘Ook een cursus digitale basisvaardigheden kan zinvol zijn. Om te leren printen bijvoorbeeld. Of je DigiD te gebruiken. Kortom: basale zaken die je in de vingers moet hebben om mee te komen in de maatschappij.’ Anderen hebben hulp nodig bij het opbouwen van een netwerk na jarenlange isolatie. En weer anderen zijn meer gebaat bij ondersteuning van mantelzorgtaken. Amro: ‘Deze subsidie is breed inzetbaar.’

Aandacht voor gelijke kansen en non-discriminatie

Belangrijk is dat uit subsidieaanvragen blijkt dat er aandacht is voor het stimuleren van gelijke kansen en non-discriminatie. ‘We hechten veel belang aan dit onderdeel. De inzet van deze middelen moet bijdragen aan gelijke kansen voor iedereen. Er mag geen discriminatie optreden’, zegt Robin.

Twee tijdvakken

Voor sociale inclusie staan twee tijdvakken op de planning: het eerste tijdvak loopt 24 maanden en start op 3 april 2023. Dat er een tweede tijdvak komt, is belangrijk, vinden ze bij SZW. ‘Gemeenten kunnen ervan uitgaan dat SZW zich hieraan voor langere tijd committeert. Dat betekent ook dat gemeenten dus voor een lange termijn kunnen inzetten op projecten die sociale inclusie stimuleren’, onderstreept Robin.

Mening van gemeenten telt

Hoeveel aanvragen verwachten Amro, Robin en Thalia? ‘We rekenen op 35 aanvragen, dus vanuit iedere arbeidsmarktregio één aanvraag.’, antwoordt Robin. Er is van tevoren gespard met gemeenten. ‘Mijn collega’s en ik vormen de oren en ogen in het veld.  Door input bij gemeenten op te halen, kan er beter beleid worden gemaakt. Dat hebben we hier ook toegepast. Zo hebben we de feedback van gemeenten op de conceptregeling verwerkt in de definitieve regeling. Daardoor is bijvoorbeeld de periode waarin gemeenten de subsidie kunnen aanvragen over de zomer getild’, zegt Amro.
Thalia: ‘Met deze subsidie is het mogelijk om veel mensen te ondersteunen die dat echt nodig hebben. Ik hoop dan ook op succesvolle projecten.’

Meer over het aanvragen van ESF-gelden voor sociale inclusie vindt u door de link te volgen.

Op de foto van links naar rechts: Robin Molenaar, Thalia Danser en Amro Hassan.

Hoe vind je een goede match tussen bedrijven en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? Het werkgeversservicepunt Podium24 in Maastricht-Heuvelland zet met steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) in op jobcoaches, projectleiders en recruiters voor duurzame, vaste werkplekken.

Aan de rand van Maastricht zit het kantoor van Podium24; het werkgevers-servicepunt in de regio Maastricht-Heuvelland. De organisatie is gespecialiseerd in arbeidsmarktprojecten, re-integratie, detacheren en uitzenden. Jaarlijks kloppen zo’n 900 tot 1000 werkzoekenden bij Podium24 aan. Ruim 600 vinden met hulp van deze organisatie een nieuwe werkplek. De uitstroom uit arbeidsmarktprojecten naar regulier werk is inmiddels 90%. Soms zijn dat gesubsidieerde banen, vaak is dat niet eens nodig.

Zoeken naar de beste match

Bij Podium24 wordt voortdurend gezocht naar de beste match tussen werkgever en werknemer. Dat is de taak van de projectleiders en recruiters. ‘De vraag van de werkgever is leidend: een werkgever heeft specifieke werkzaamheden die moeten worden uitgevoerd. Daar zoeken wij dan iemand voor’, vertelt Marcel Jöris, directeur van het werkgevers-servicepunt Podium24 en bestuurder bij het sociaal ontwikkelbedrijf MTB.

Met certificaten

Beschikken potentiële nieuwe medewerkers over onvoldoende competenties? Vaardigheden en kennis kunnen worden opgedaan bij MTB, dat schuin tegenover Podium24 ligt. Hier leren mensen elke dag op het werk te verschijnen, samen te werken met collega’s, het opvolgen van instructies van leidinggevenden. Ervaring doen ze op bij de fietswielassemblage, waar fietswielen worden gemaakt voor het topsegment. In een andere zaal pakken medewerkers lunchboxen in voor KLM. En dat zijn nog maar enkele voorbeelden van hoe mensen worden voorbereid op een eigen werkplek. MTB telt 1300 vaste medewerkers, circa 300 stromen via een leerroute door naar ander werk, mét de benodigde certificaten.

Efficiënter inrichten van de organisatie

Toch leidt het puur vraaggericht werken niet altijd tot een match. Soms zoeken bedrijven mensen met bepaalde kwalificaties die simpelweg niet te vinden zijn, zegt Marcel. ‘Dus nu kijken we met onze projectleiders en recruiters ook vanuit ons aanbod naar een passende plaatsing. Hoe kunnen onze mensen óók bijdragen?’

Tijdens gesprekken met bedrijven blijkt soms dat de oplossing te vinden is in het efficiënter inrichten van de organisatie. Goed voor de vaste medewerkers en goed voor mensen die graag een baan willen. ‘Een mooi voorbeeld? In een ziekenhuis was een radioloog veel tijd kwijt met het voorbereiden van patiënten op een behandeling: van het ophalen van patiënten in de wachtkamer tot het geven van instructies ter voorbereiding op de behandeling’, illustreert Marcel. ‘Die taken zijn aan onze doelgroep overgedragen, waardoor de radioloog maar liefst twee keer zoveel patiënten kan helpen.’

Investeren in duurzame plaatsing

Met de ESF-subsidie geeft Podium24 stevig invulling aan duurzame plaatsing. Jobcoaches begeleiden medewerkers bij de start van een loopbaantraject. Ze helpen met het proces op de werkvloer, het contact met de werkbegeleiders, vertelt Marcel. ‘Werkgevers hebben de capaciteit en de kennis niet om mensen met bepaalde problematiek te begeleiden. Dus dat doen onze jobcoaches.’

De begeleiding gaat niet alleen over vragen hoe op het werk te functioneren. Het gaat ook over de thuissituatie. Als iemand schulden heeft, heeft dat ook impact op hoe iemand op het werk presteert. Daar hebben de jobcoaches ook aandacht voor. De begeleiding begint op de eerste werkdag en kan soms wel een jaar duren. ‘Je wilt voorkomen dat mensen na een paar maanden toch weer werkeloos thuis zitten, omdat het werk niet goed verliep. Dat kun je geen duurzame plaatsing noemen. Daarom doen onze jobcoaches ook aan nazorg. Wanneer iemand is geplaatst, blijven onze coaches soms nog een aantal maanden contact houden, omdat je zeker wilt weten dat iemand op de juiste plek zit’, besluit Marcel.

Aanvraag ESF-subsidie

Inmiddels zijn er vier projectleiders en twaalf recruiters en jobcoaches voor Podium24 actief, functies die gedeeltelijk met ESF-gelden worden gefinancierd. Voor deze subsidieaanvraag speelt Miranda Duckers, projectleider ESF-subsidie voor Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, een belangrijke rol. Zij zorgt ervoor dat alle informatie van de consulenten – niet alleen van Podium24 maar ook van de overige sub-projecten uit het sociale domein in de regio – wordt verzameld, zodat de aanvraag de deur uit kan. Samen met de volledige deelnemersadministratie en de financiële onderbouwing is zij verantwoordelijk voor de definitieve verantwoording. Een flinke klus, weet ze. ‘Maar door deze subsidie kunnen veel waardevolle initiatieven worden opgezet.’

Op de foto van links naar rechts: Marcel Jöris en Miranda Duckers.

Twee praktijkscholen in Gorinchem helpen elk op hun eigen manier leerlingen bij het vinden van een plek in de maatschappij en op de arbeidsmarkt. De ESF-gelden komen daarbij goed van pas. ‘Wij focussen op de talenten van onze leerlingen’.

‘Als je kijkt waar onze praktijkleerlingen later terechtkomen, dan is dat geen maatschappij waar ‘zorg’ centraal staat. Zij moeten zichzelf in de samenleving zien te redden’, vertelt Pascale Mol. Zij is teamleider op het Vita College, een praktijkschool met 105 leerlingen.

Oog voor talent

Het Vita College maakte in 2021 daarom een switch: niet de zorgbehoeftes en beperkingen van leerlingen centraal zetten, maar juist hun talenten. De leerlingen kunnen sindsdien zes jaar lang via vijf routes hun talenten ontwikkelen: Vita Food, Vita Green, Vita Tech, Vita Wheels en Vita Shop. ‘Daarna stromen ze uit naar het bedrijfsleven of een entree-opleiding’, zegt Pascale. ‘Door de koers die we hebben ingezet, merken leerlingen dat ze veel zelf kunnen. Wij denken soms: “oh, het is zo sneu om ze de neus te laten stoten, dus laten wij alles maar voor zijn”. Maar dat doen we niet meer. Daardoor voelen de kinderen zich meer gewaardeerd en ze kunnen zichzelf zijn. Ze mógen hun neus stoten. En dan zijn wij er om hen op te vangen en weer verder te helpen.’

Rijke leeromgeving essentieel

Marieke van den Berg, schooldirecteur van het Vita College, benadrukt dat het aanbieden van een rijke leeromgeving hierbij cruciaal is. ‘Het geeft leerlingen de kans om te groeien met zelfvertrouwen.’ En daarbij helpen de ESF-gelden. Een voorbeeld? Een tussenruimte op school transformeerde in een grote kas, met een kruiden- en fruittuin. Marieke: ‘Leerlingen leren hier bijvoorbeeld hoe zij een appelboom planten, verzorgen en oogsten. Van de oogst maken ze vervolgens appelmoes. Die ze mogen verkopen tijdens de Vita Fair of op evenementen in de stad. Ze mogen er ook zelf van genieten tijdens de gezonde lunch op school.’

Netwerk van bedrijven

Daarnaast heeft het Vita College dankzij de ESF-subsidie geïnvesteerd in het uitbouwen van een netwerk van bedrijven. Die spelen een belangrijke rol: leerlingen gaan zo snel mogelijk in de praktijkervaringen opdoen. Marieke: ‘Het grootste deel betalen we vanuit onze basisbekostiging, de ESF-subsidie is een plus. Daarmee kunnen we net het verschil maken. Het is een manier om sociale innovatie te bekostigen. Zo zoeken we bijvoorbeeld alleen stagebedrijven die echt willen inzetten op het empoweren van deze tieners.’

Voorbereiding op de praktijk

Jan Wouters werkt als directeur op De Noordhoek, een praktijkschool met ruim 200 leerlingen. ‘Net als iedere school voor praktijkonderwijs zijn ook wij gericht op arbeidstoeleiding. Ongeveer 95% van de scholieren stroomt na vijf jaar door naar werk en/of leren.’ De routes zijn hier verdeeld over groen (plant en dier), techniek, bouw, zorg, dienstverlening en horeca. In de brugklas wordt onderzocht of leerlingen na één jaar kunnen doorstromen naar het vmbo. Vanaf het tweede jaar staat alles in het teken van de voorbereiding op de externe stage.

Kansen leerlingen vergroten

‘Om de kansen van de leerlingen op de arbeidsmarkt te vergroten, zetten we met behulp van de ESF-subsidies in op certificering’, vervolgt Jan. Hiermee kunnen scholieren aantonen dat ze ervaring op een bepaald gebied hebben opgedaan en wordt het voor hen mogelijk een landelijk erkend branchecertificaat te halen. ‘Denk aan een lascertificaat, diploma’s voor in de horeca en de zorg, of kassatraining’, legt Jan uit. ‘Die vaardigheden worden per leerling extern geëxamineerd door daarvoor gekwalificeerde organisaties.’ Ook besteedt De Noordhoek de subsidie aan het bekostigen van materialen, zoals voor onderhoud van een heftruck, maar ook materialen voor de lessen in lassen.

Kinderen stimuleren te groeien

Dat je kinderen stimuleert om te groeien, is het mooiste van hun werk, vinden Pascale, Marieke en Jan. ‘Ik vroeg aan een meisje, dat een tijdlang met zichzelf in de knoop had gezeten, wat ze op onze school had geleerd. Haar antwoord? Ik heb geleerd mijn problemen op te lossen en er niet voor weg te lopen. Inmiddels heeft ze een baan en kan ze zich prima redden. Dat leerde ze niet uit een boekje. Die ervaring ontstaat door de sfeer, de cultuur en de structuur van school. We geven jonge mensen het vertrouwen en stukje bij beetje nemen ze zelf meer verantwoordelijkheid. Zo ontwikkelen zij zich tot jonge zelfstandige volwassenen met een menswaardige plek in de maatschappij. Dat geeft veel voldoening,’ verduidelijkt Jan.

De gemeente Gorinchem diende als centrumgemeente van de arbeidsmarktregio Gorinchem voor schooljaar 2022-2023 een subsidieaanvraag in voor ESF+.

Bovenste afbeelding van de fotocollage is van het Vita College. De onderste afbeelding is afkomstig van Praktijkschool De Noordhoek.